โรคที่เกิดขึ้นเสมอๆ กับปลาสวยงามที่เลี้ยงในน้ำจืดนั้นสามารถแบ่งออกตามกลุ่ม
ของเชื้อโรคได้ 4 กลุ่ม
ด้วยกัน คือ
1.โรคโปรโตซัว
ลักษณะอาการ ปลาที่ป่วยมีลักษณะครีบเปื่อย หรือกางออกไม่เต็มที่ ผิวตัวซีดและมีลักษณะคล้ายผิวถลอก หรือตกเลือดเป็นแห่งๆ การว่ายน้ำของปลาผิดปกติ โดยว่ายน้ำแฉลบเอาข้างตัวถูกับพื้นก้นตู้
พื้นอ่างหรือก้อนหินใน
ตู้ปลา บางครั้งปลาอาจจะมีจุดขาวตามลำตัวและครีบ
สาเหตุของโรค เกิดจากเชื้อโปรโตซัวจำพวกเห็บระฆัง(Trichodina) เชื้ออิ๊ก
(Ichthyophthirius)
เชื้อไซพริเดีย(Scyphidia) เชื้อเอพีโอโซมา (Apiosoma)
การรักษา ใช้น้ำยาฟอร์มาลีนแช่ปลาในตู้อัตรา 25-30 พีพีเอ็ม(2.5-3.0ซีซี/น้ำ 100 ลิตร)แช่ไว้นาน 23 วันเพียงครั้งเดียวแต่ถ้าปลาป่วยเป็นโรคจุดขาว(โรคอิ๊ก) จะต้องใส่น้ำยา
ฟอร์มาลีนซ้ำอีก 23 ครั้งหลังจากการเปลี่ยนน้ำในอัตราความเข้มข้นเท่าเดิม
โดยทำห่างกัน
ครั้งละ 2-3 วัน
2.โรคปลิงใส
ลักษณะอากาปลาที่ติดปรสิตปลิงใสจะมีอาการซึม เบื่ออาหารและมีการว่ายน้ำแฉลบ
เอาข้างตัวถูกับพื้นตู้เป็น
ครั้งคราว ครีบของปลาโดยทั่วไปยังมีลักษณะปกติ
ลักษณะของโรค เกิดจากปรสิตปลิงใส (Monogene)
การรักษา ใช้น้ำยาฟอร์มาลีนแช่ปลาในตู้ในอัตรา 40-45 พีพีเอ็ม(4.0-4.5ซีซี/น้ำ 100 ลิตร)แช่ไว้นาน
2-3 วันถ้าเป็นปลาขนาดเล็กให้ดูแลปลาอย่างใกล้ชิดใน
1-2ชั่วโมงแรกหลังใส่สารเคม
เพราะปลาที่เล็กมาก
อาจจะทนต่อพิษของฟอร์มาลีนไม่ไหว ถ้าพบลูกปลามีอาการเมายา
ให้รีบเปลี่ยนน้ำครึ่งหนึ่งทันที
3.โรคแบคทีเรีย
ลักษณะอาการ ปลาที่ป่วยจะมีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอาการรวมกันคือ
มีแผลตกเลือดตามลำตัว ครีบบริเวณท้องและช่องขับถ่ายตาของปลาอาจจะมีอาการบวม
และตกเลือดท้องและลำตัวปลามีอาการ
บอบช้ำและมักจะพบอาการเกล็ดตั้ง หรือตัวด่าง
สาเหตุของโรค เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ เชื้อแอร์โรโทแนส ซูโดโมแนส
และคอรัมนาริส
การรักษา ใช้แช่ปลาที่เป็นโรคด้วยยาปฏิชีวนะ ในอัตรา 10-20 พีพีเอ็ม(1-2 กรัม/ น้ำ 100 ลิตร)แช่นนาน 2 วัน แล้วเปลี่ยนน้ำใหม่และแช่ยาซ้ำอีก 34ครั้ง สำหรับปลาที่มีอาการ
ตัวด่างรักษาโดยการแช่ปลา
ด้วยด่างทับทิม1-5พีพีเอ็ม(1-5 กรัม/น้ำ 1,000 ลิตร)หรือเกลือ 0.5%(5 กก. / น้ำ 1,000 ลิตร) นาน 3 วัน และควรแช่ซ้ำอีก 2-3 ครั้ง
4.โรคเชื้อรา
ลักษณะอาการ ปลาที่ป่วยจากเชื้อราจะมีอาการอ่อนแอการเคลื่อนไหวลดลงและบริเวณที่ติดเชื้อ
จะมีเส้นใย
ของเชื้อราปกคลุมมองเห็นได้ชัดเจน
สาเหตุของโรค เกิดจากเชื้อราหลายสกุลด้วยกัน เช่น Aphanomyces และ Achlya เป็นต้น
และมักจะเกิด
กับปลาที่บอบช้ำหรือมีแผล
การรักษา ให้แช่ปลาป่วยด้วยสารเคมีมาลาไคท์กรีนในอัตรา 0.1 พีพีเอ็ม หรือ 0.1 กรัม
ต่อน้ำในตู้
1,000 ลิตร แช่นาน 3 วัน ต่อการรักษา 1 ครั้ง
ถ้าปลายังไม่หายป่วยให้รักษาซ้ำอีกครั้ง (มาลาไคท์กรียนเป็นสารอันตรายเวลา
ใช้ต้องระมัดระวังอย่าให้สัมผัสร่างกายผู้ใช้)
